حقوق و دیپلماسی در قانون صلاحیت دادگستری ایران برای رسیدگی به دعاوی مدنی علیه دولت های خارجی و قوانین مرتبط ایالات متحده امریکا

Authors

علیرضا ظاهری

استادیار دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی

abstract

قانون صلاحیت دادگستری جمهوری اسلامی ایران و همچنین استثنای تروریسم بر قانون مصونیت های حاکمیت خارجی ایالات متحده امریکا به دلیل ماهیت سیاسی خود، برای تنظیم روابط بین المللی از مفاهیمی استفاده می کنند که تاب تفاسیر متفاوتی داشته و می توانند با جهت گیری های سیاسی همراه شوند. این قوانین، هم در مرحله وضع و هم در اجرا، فاقد شفافیت، یکسانی در اجرا و قابلیت پیش بینی هستند. لذا این قوانین، قلب ماهیت شده و به جای ایجاد قاعده ای یکسان برای موارد مشابه، به ابزاری برای تسویه حساب های سیاسی تبدیل شده اند. این قوانین از خصائص یک قاعده حقوقی که ازجمله «کلی بودن، عمومی بودن و دائمی بودن» است، برخوردار نبوده و ابزاری هستند که به ترجیح از سایر ابزارهای تنظیم روابط بین دولت ها و خصوصاً توسل به زور برای تنظیم روابط بین دولت های ذی ربط انتخاب شده اند. این قوانین، کلی نبوده و برای تنظیم روابط بین تمامی دولت ها وضع نشده و فقط به جهت تنظیم روابط بین دولت های بخصوصی وضع شده اند. این قوانین مقید بوده و به هنگام وضع، جهت شمول بر وضعیت دولت هایی که به عنوانی خاص توصیف می شوند (حامی تروریسم، ناقض مصونیت) وضع شده اند و فاقد عمومیت هستند. درنهایت بر وضع این قوانین، اراده ای دائمی وجود نداشته و تا زمان تلقی آن ها به این اوصاف یا نهایتاً تا زمان عادی سازی روابط بین دولت ها باقی خواهند ماند و هدف از آن، ایجاد یک قاعده حقوقی برای موارد عادی بین دولت ها نیست. اما به هرحال در دوران عمر خود، آثار وضعی خود را بر حقوق بین الملل تحمیل خواهند کرد و ایجاد رویه ای خطرناک، حاصل از این قوانین، یکی از نگرانی های جامعه بین المللی در این امر است. دیوان بین المللی دادگستری در قضیه مصونیت های حاکمیت آلمان علیه ایتالیا نیز این برداشت را تأیید کرده و این رویه را به عنوان عملی منفرد نامیده و به عنوا ن رویه بین المللیِ تثبیت شده تأیید نمی کند. لذا بررسی این قوانین از منظر صرف حقوق یا دیپلماسی به تنهایی شاید نتایج دقیق و قابل اتکایی به وجود نیاورد. از همین رو، بررسی این قوانین از افقی بالاتر به گونه ای که جنبه هایی غیر از جنبه های حقوقی و قضایی آن را نیز شامل شود، احتمالاً نتایج بهتری پدید خواهد آورد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

حقوق و دیپلماسی در قانون صلاحیت دادگستری ایران برای رسیدگی به دعاوی مدنی علیه دولت‌های خارجی و قوانین مرتبط ایالات متحده امریکا

قانون صلاحیت دادگستری جمهوری اسلامی ایران و همچنین استثنای تروریسم بر قانون مصونیت‌های حاکمیت خارجی ایالات متحده امریکا به دلیل ماهیت سیاسی خود، برای تنظیم روابط بین‌المللی از مفاهیمی استفاده می‌کنند که تاب تفاسیر متفاوتی داشته و می‌توانند با جهت‌گیری‌های سیاسی همراه شوند. این قوانین، هم در مرحله وضع و هم در اجرا، فاقد شفافیت، یکسانی در اجرا و قابلیت پیش‌بینی هستند. لذا این قوانین، قلب‌ماهیت شد...

full text

بررسی ماهیت و ابعاد «عمل متقابل»در قانون صلاحیت دادگستری ایران برای رسیدگی به دعاوی مدنی علیه دولت‌های خارجی

قانون صلاحیت دادگستری ایران برای رسیدگی به دعاوی مدنی علیه دولت‌های خارجی در تاریخ 17/12/1390 و در واکنش به نقض مصونیت دولت ایران در دادگاه‌های کشورهای دیگر به تصویب رسید. به عقیدۀ نگارندگان، ماهیت «عمل متقابل» مذکور در این قانون اقدامات متقابل در حقوق بین‌الملل است. از جمله آثار شناسایی حق اتخاذ اقدامات متقابل، که واکنشی بین‌المللی است، ایجاب می‌کند دادگاه‌های داخلی شروط حاکم بر اتخاذ این اقدا...

full text

پرونده مککسون و صلاحیت دادگاه های ایالات متحده در رسیدگی به دعاوی علیه دولت ایران در چارچوب عهدنامه مودت و روابط اقتصادی و حقوق کنسولی

نظام حقوقی حمایت از سرمایه گذاران در کشور میزبان، نظامی متاثر از حقوق بین الملل (معاهدات بین المللی، عرف بین الملل، اصول حقوقی و دکترین) از یک سو و حقوق داخلی کشورها و روابط سیاسی آن ها از سوی دیگر است. این نظام حقوقی به دلیل همین چند وجهی بودن، از پیچیدگی زیادی برخوردار است. زمانی که عهدنامه ی مودت و روابط اقتصادی و حقوق کنسولی بین ایران و دول متحده ی آمریکا در سال 1335 خورشیدی تصویب شد، تصور ...

full text

تحولات قاعده مصونیت دولت: تأثیر قانون صلاحیت دادگستری جمهوری اسلامی ایران و قانون مبارزه با تروریسم ایالات متحده آمریکا

در حال حاضر مصونیت دولت خارجی در دادگاههای داخلی سایر دول به عنوان قاعده عرفی حقوق بین‌الملل در رویه دولتها و همچنین در قوانین داخلی بسیاری از دولتها (همانند ایالات متحده آمریکا، انگلستان، کانادا، استرالیا، پاکستان، آفریقای جنوبی …) تثبیت شده است. متن پیش‌نویس سال 1991 کمیسیون حقوق بین‌الملل نیز در واقع تدوین قاعدة عرفی از پیش موجود است. از همان آغاز ـ یعنی بعد از قضیة شونر اکسچنج ـ** قاعده مصو...

full text

ملاحظاتی بر استثناپذیر بودن قاعده مصونیت دولتی در حقوق بین‌الملل معاصر

مجلس شورای اسلامی در تاریخ 17 اسفند 1391 پس از گذشت چهار روز از صدور رأی دیوان بین‌المللی دادگستری در پرونده «مصونیت دولتی» مربوط به دعوای آلمان به طرفیت ایتالیا که با ورود یونان به عنوان ثالث همراه بود، اقدام به تصویب قانون «صلاحیت دادگستری جمهوری اسلامی ایران برای رسیدگی به دعاوی مدنی علیه دولت­های خارجی» نمود.این مقاله ضمن توجه اجمالی به قوانین و رویه ایالات متحده آمریکا و همچنین قانون صدرال...

full text

سلب مصونیت دولت ایران در محاکم امریکا

در حقوق بین‌الملل، کشورها دارای وضعیت حقوقی برابر هستند و براساس این اصل که «برابرها را بر یکدیگر سلطه‌ای نیست»، دولت‌ها از اصل مصونیت بهره‌مند شده و به واسطه آن محاکم داخلی نباید نسبت به سایر دولت‌ها، صلاحیت قضایی و یا اجرایی اعمال کنند، مگر در موارد استثنایی از جمله در اعمال تصدی‌گری، چشم‌پوشی از مصونیت و غیره. با این همه، کنگره امریکا از سال 1996 با اصلاح قانون مصونیت دولت‌های خارجی این کشور...

full text

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023